نویسندگان:

محمدتقی حیدری

شهر یک اثر هنری بزرگ است که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعداد جمعیتش دارد. هدف غایی یک شهر ایجاد محیطی دلنشین و راحت برای مردمی است که در آن زندگی می کنند. با این وجود مطلوبیت عرصه فضاهای شهری، امروزه از جمله بحران فراروی جهان به سرعت شهری شده است. در این میان بافتهای فرسوده شهری به عنوان یکی از ارکان اصلی شهرها دارای درون مایه های عظیم اجتماعی و فرهنگی هستند که بنا به سرشت خود با انواع عوارض و مشکلات زیست مواجه هستند. افت منزلت اجتماعی و اقتصادی و نابسامانی های کارکردی و کالبدی این بافت ها به همراه افت بسیار شدید کیفیت محیط زیست شهری،ضرورت توجه به زیست پذیری این مناطق را دوچندان کرده است. از سویی بدون شک ، بخش مهمی از زندگی هر شهروند در سطح این بافتها سپری می شود و توجه به زیست پذیری آنها می تواند راهگشای پیاده کردن اصول توسعه پایدار در مقیاس شهر قلمداد شود. باید توجه داشت لایه های پیدا و پنهان متعدد(نیروهای کلان و خرد) در فرسودگی بافتهای شهری موثرند که کیفیت زیست بافت را تحت تاثیر قرار می دهند. هرگاه این دو نیروی کلان و خرد در هماهنگی؛ همسوئی و همنوائی با یکدیگر نباشند فضاهاي فرسوده شهر و کالبد آن کارایی خود را از دست داده و از جوابگویی به نیازهاي آنی و آتی ساکنانش باز خواهد ماند. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت حاکم بر زیست پذیری بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان بوده است. به منظور دستیازی به این هدف، علاوه بر سطح بندی زیست پذیری بافت، به گونه شناسی وضعیت زیست پذیری بافت پرداخته شد. همچنین به تشریح نقش عوامل فرامحلی(کلان) در ساختار بافت فرسوده شهر زنجان پرداخته شد. میزان تاثیر عوامل خرد و کلان نیز یکی از اهداف اساسی تحلیل زیست پذیری بافت در این پژوهش بوده است. برای دستیازی به این هدف، مباحث نظری از طریق مطالعات کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات تحلیلی مورد نیاز به طرق مشاهده میدانی(مصاحبه با شهروندان ساکن بافت و خبرگان و متخصصین امر) جمع آوری گردید. همچنین به فراخور نیاز تحقیق از نرم افزارهایSPSS,ArcGis, lisrel برای آماده سازی و پردازش داده های مورد نیاز استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد محلات واقع در پهنه شمالی بافت فرسوده شهر زنجان وضعیت بهتری از شاخصهای زیست پذیری نسبت به پهنه بازار و پهنه جنوبی بافت دارند. همچنین در این پزوهش پنج گونه مختلف با توجه شرایط حاکم بر زیست پذیری محلات شناسایی گردید که هر از این گونه ها زمینه مناسبی برای ارائه راهبردهای زیست پذیری ارائه نمودند. در این پژوهش به تحلیل عوامل فرا محلی و نقش موثر آن بر زیست پذیری بافت در مقیاس کلان پرداخته شد و نتایج نشان داد که زیست پذیری و تحلیل آن؛ بالاخص در بافتهای مساله دار و فرسوده ؛ علاوه بر مسائل اقتضایی و محلی بافت،در مقیاس فرا محلی نیز مورد تبیین قرار گیرد. در نهایت در این پژوهش به سهم و میزان تاثیر عوامل خرد و کلان موثر بر زیست پذیری بافت پرداخته شد و نتایج نشان داد که عوامل اقتضایی - محلی(سازوکارهای خرد)؛سهم بیشتر در تولید و بازتولید زیست پذیری موجود بافت نسبت به ساختارهای فرامحلی(کلان) داشته اند. در نهایت بر مبنای گونه شناسی صورت گرفته به ارائه راهکارهای متناسب با محلات، به ارائه راهبرد در جهت تعدیل شکاف زیست پذیری بافت اقدام گردید.

زیست پذیری، بافتهای فرسوده؛ ساختارهای کلان؛ سازوکارهای خرد، گونه شناسی، شهر زنجان

برای لینک‌دهی به این مقاله از آدرس زیر استفاده نمایید:

برای ارجاع در منابع از عبارت زیر استفاده کنید:
حیدری، محمدتقی، 1398، تحلیل زیست پذیری بافتهای فرسوده شهری (مورد پژوهی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان)، دومین جشنواره ملی کتاب و پایان نامه برتر توسعه پایدار شهری (تپش)، https://con.daneshpajoohan.ac.ir/fa/archive_index.php?c=usdb2&aid=58577